Sheli Palan Yojana आजकाल पारंपरिक शेतीसोबत जोडधंद्यांकडे शेतकऱ्यांचा कल वाढत आहे. विशेषतः शेळीपालन हा एक फायदेशीर पर्याय मानला जातो. कारण शेळ्या कमी खर्चात सांभाळता येतात आणि त्यांचं दूध, मांस आणि लोकर यांना बाजारात भरपूर मागणी असते. केंद्र सरकारची राष्ट्रीय पशुधन मिशन (National Livestock Mission – NLM) योजना शेळीपालन व्यवसाय सुरू करू इच्छिणाऱ्यांसाठी खूप उपयुक्त ठरते. या योजनेच्या मदतीने तुम्ही 100 शेळ्यांसाठी तब्बल 15 लाख रुपयांपर्यंतचं प्रोजेक्ट तयार करून, त्यावर 50% म्हणजे सुमारे 7.5 लाख रुपयांपर्यंत सबसिडी मिळवू शकता.
ही योजना काय आहे? अर्ज कसा करायचा? कोण पात्र आहे? यासाठी लागणारी कागदपत्रं कोणती? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे आपण या लेखात सविस्तर पाहणार आहोत.
National Livestock Mission’ (NLM) योजना म्हणजे काय?
राष्ट्रीय पशुधन मिशन ही योजना केंद्र सरकारने 2014-15 साली सुरू केली होती. यामध्ये 2021-22 मध्ये सुधारणा करून ती अधिक परिणामकारक करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतीसह पशुपालन व्यवसायातून ग्रामीण लोकांना उद्योजक बनवणं आहे.
शेळी, मेंढी, डुक्कर आणि कुक्कुटपालन यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी ही योजना राबवली जाते. यामध्ये प्रशिक्षण, शेड बांधणी, चारा उत्पादन, विमा, उपकरणं आणि शेळ्यांच्या खरेदीसाठी आर्थिक मदत दिली जाते.
तुम्ही या योजनेंतर्गत प्रोजेक्ट तयार करून बँक लोन घेऊ शकता आणि त्यावर 50% सबसिडी मिळवू शकता. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही 100 शेळ्या आणि 5 बोकड यांचं युनिट सुरू केलं, तर 15 लाखांच्या प्रकल्पावर 7.5 लाख रुपयांची अनुदानरुप मदत मिळू शकते.
100 शेळ्यांच्या युनिटसाठी किती सबसिडी मिळेल?
NLM अंतर्गत युनिटच्या आकारानुसार प्रोजेक्ट कॉस्ट ठरते आणि त्यावर सबसिडी मिळते. खालील प्रमाणे त्याचे तपशील:
| युनिटचा आकार | प्रोजेक्ट खर्च (अंदाजे) | सबसिडी (50%) |
|---|---|---|
| 100 शेळ्या + 5 बोकड | ₹15 लाख | ₹7.5 लाख |
| 200 शेळ्या + 10 बोकड | ₹30 लाख | ₹15 लाख |
| 500 शेळ्या + 25 बोकड | ₹1 कोटी | ₹50 लाख |
ही अनुदान रक्कम 2 टप्प्यांमध्ये दिली जाते:
- पहिला हप्ता प्रोजेक्ट सुरू केल्यानंतर
- दुसरा हप्ता प्रकल्प पूर्ण झाल्यावर व प्रगती अहवाल सादर केल्यानंतर
योजनेतील अनुदान फक्त प्रकल्पासाठी लागणाऱ्या मुख्य बाबींकरता दिलं जातं:
शेळ्यांची खरेदी
शेड बांधणी
चारा उत्पादन
विमा
उपकरणं (सायलेज मशीन, चाफ कटर इ.)
लक्षात ठेवा – जमीन खरेदी, घरभाडं, किंवा खासगी वाहनासाठी सबसिडी दिली जात नाही. या गोष्टींसाठी लागणारा खर्च स्वतः किंवा बँक लोनद्वारे उचलावा लागतो.
कोण पात्र आहे अर्ज करण्यासाठी?
वैयक्तिक अर्जदार
स्वयंसहायता गट (SHG)
शेतकरी उत्पादक कंपनी (FPO)
संघटित सहकारी संस्था
संयुक्त दायित्व गट (JLG)
प्रशिक्षण किंवा अनुभव असणं अनिवार्य आहे. जर अनुभव किंवा प्रशिक्षण नसेल, तर संबंधित तज्ज्ञांची मदत घ्यावी लागते.
योजनेचा उद्देश ग्रामीण भागात स्थायिक रोजगार निर्माण करणं असल्यामुळे ग्रामीण अर्जदारांना प्राधान्य दिलं जातं.
अर्ज कसा करावा?
NLM योजनेचा अर्ज ऑनलाइन पद्धतीने करता येतो. खाली दिलेल्या स्टेप्सनुसार अर्ज करा:
अर्ज करण्याची प्रक्रिया:
www.nlm.udyamimitra.in या पोर्टलवर जा.
मोबाईल नंबरद्वारे नोंदणी करा (OTP येईल).
लॉगिन करून अर्ज भरायला सुरुवात करा.
प्रकल्प तपशील, कागदपत्रं आणि बँक लोन माहिती भरा.
अर्ज सबमिट करा.
लागणारी कागदपत्रं:
आधार कार्ड, पॅन कार्ड, KYC दस्तऐवज
बँकेचं लोन मंजुरीपत्र (Loan Sanction Letter)
तपशीलवार प्रोजेक्ट रिपोर्ट
प्रशिक्षण प्रमाणपत्र (जर असेल तर)
जमिनीचे कागदपत्र (मालकी/भाडेपट्ट्याचे)
अर्ज झाल्यानंतर राज्यस्तरीय कार्यकारी समिती (SLEC) आणि केंद्रीय पशुसंवर्धन विभाग अर्जाची छाननी करतात. मंजुरीनंतर सबसिडी थेट तुमच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
शेळीपालन सुरू करताना आवश्यक गोष्टी:
जातीची निवड: स्थानिक हवामानाला अनुरूप उच्च प्रजनन क्षमतेच्या जाती निवडाव्यात.
शेड बांधणी: हवेशीर, स्वच्छ आणि उष्णता-थंडीपासून संरक्षण देणारं शेड आवश्यक.
चारा व्यवस्थापन: स्वतःच्या शेतीतून किंवा स्थानिक बाजारातून चारा मिळवण्याची सोय असावी.
विमा योजना: अपघात किंवा रोगप्रतिकारासाठी विमा उपयुक्त ठरतो.
प्रशिक्षण: योग्य निगा, आहार आणि प्रजननविषयक प्रशिक्षण घ्या.
ही योजना का निवडावी?
50% पर्यंत आर्थिक मदत
सुरुवातीच्या गुंतवणुकीचा भार कमी
सरकारकडून तांत्रिक मार्गदर्शन व प्रशिक्षण
ग्रामीण भागातील लोकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याची संधी
मोबाईल अ‍ॅप व पोर्टलद्वारे अपडेट्स सहज मिळवता येतात
Disclaimer: वरील माहिती ही अधिकृत सरकारी वेबसाईट व संदर्भांवर आधारित आहे. योजना, सबसिडी किंवा अटी वेळोवेळी बदलू शकतात. अर्ज करण्यापूर्वी अधिकृत पोर्टल किंवा संबंधित अधिकाऱ्यांशी खात्री करून घ्या.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
1. NLM योजनेअंतर्गत मिळणारी सबसिडी थेट खात्यात जमा होते का?
होय. मंजुरीनंतर सबसिडी थेट तुमच्या बँक खात्यात दोन टप्प्यांमध्ये जमा होते.
2. या योजनेचा लाभ शहरातील व्यक्तींना मिळतो का?
ही योजना विशेषतः ग्रामीण भागासाठी आहे, पण शहरातील अर्जदारांनी प्रशिक्षण व शाश्वत प्रोजेक्ट असल्याचं दाखवल्यास अर्ज स्वीकारला जाऊ शकतो.
3. प्रकल्पासाठी आवश्यक प्रोजेक्ट रिपोर्ट कुठे मिळेल?
तुम्ही पशुसंवर्धन विभाग, कृषी सेवा केंद्र किंवा स्थानिक तज्ज्ञांच्या मदतीने प्रोजेक्ट रिपोर्ट तयार करू शकता.
4. माझ्याकडे स्वतःची जमीन नाही, तर मी अर्ज करू शकतो का?
होय. भाडेपट्ट्यावर घेतलेली जमीन देखील ग्राह्य धरली जाते. त्याचे कागदपत्र आवश्यक असतात.
5. NLM अर्ज किती वेळात मंजूर होतो?
अर्ज स्वीकारल्यानंतर 30-45 दिवसात तपासणी पूर्ण होते. यानंतर मंजुरी दिली जाते.
